آزمایش پروتئین ادرار

پروتئین ها برای رشد و ترمیم بدن مورد نیاز بوده، در جریان خون انسان وجود دارند. کلیه های سالم تنها مقادیر کمی از پروتئین های بسیار ریز را فیلتر می کنند، چون اکثر مولکول های پروتئینی بسیار بزرگ هستند. پروتئینوریا یا دفع پروتئین در ادرار یک روند طبیعی نبوده به عنوان یک هشدار از وجود مشکل در عملکرد کلیه ها به حساب می آید. آزمایش پروتئین ادرار برای بررسی وجود پروتئین در ادرار، تشخیص آسیب های کلیوی و مانیتور بیماران مبتلا به امراض کلیه انجام می شود. این تست، معمولا به عنوان بخشی از یک آزمایش ادرار انجام شده، نسبت پروتئین به کراتینین (UPCR) نیز همراه با آن گزارش می شود.

پروتئینوریا چیست؟

پروتئین های پلاسما (بخش مایع خون که سایر سلول ها در آن شناورند) برای همه موجودات زنده ضروری هستند. کلیه ها وظیفه فیلتر کردن خون از مواد زائد و دفع ادرار از بدن را بر عهده دارند. وقتی کلیه ها به طور طبیعی کار می کنند ،پروتئین های فیلتر شده را در خون حفظ یا دوباره جذب آن می کنند. اگر کلیه ها آسیب ببینند، کارایی خود در فیلتر کامل پروتئین ها را از دست می دهند که باعث مشاهده مقادیر قابل تشخیص پروتئین در خون می شود. معمولا مشاهده پروتئین در ادرار یا پروتئینوریا در بیماری های مزمن (طولانی مدت) مانند دیابت و یا فشار خون بالا رخ می دهد. پروتئینوریا (پروتئینوری) از ابتدا و با آسیب زودرس کلیه معمولا علائم خاصی ندارد، اما با پیشرفت آسیب و دفع مقادیر بالاتر پروتئین احتمالا علائمی مانند تجمع مایعات و تورم اعضای بدن (ادم)، تنگی نفس، حالت تهوع و خستگی بروز پیدا می کنند. آزمایش روتین ادرار، وجود آلبومین را اندازه گیری می کند. آلبومین پروتئینی است که توسط کبد تولید می شود و حدود 50 تا 60 درصد از پروتئین های خون را تشکیل می ده. با پیشرفت آسیب و بیماری کلیه، میزان آلبومین در ادرار افزایش می یابد. بنابراین وجود مقادیر آلبومین در ادرار (آلبومینوریا) یک عامل کلیدی در تشخیص زود هنگام اختلالات بالقوه کلیه است. آلبومینوریا شاخص تشخیص بیماری کلیوی در افراد دیابتی و یا فشار خون بالا است. بنابراین، بهتر است افراد مبتلا به این شرایط به طور منظم از نظر وجود آلبومین در ادرار غربالگری شوند.

در آزمایش پروتئین ادرار چه چیزی مورد بررسی قرار می گیرد؟

آزمایش پروتئین ادرار، میزان پروتئین آزاد شده در ادرار را تشخیص داده، اندازه گیری می کند. به طور طبیعی دفع پروتئین در ادرار کمتر از 150 میلی گرم در روز و اختصاصا برای پروتئین آلبومین کمتر از 30 میلی گرم در روز است. سطوح بالاتر پروتئین در ادرار اگر موقتی باشند با شرایطی مانند عفونت، استرس، بارداری، رژیم غذایی، قرار گرفتن در معرض سرما یا ورزش سنگین رخ می دهد. مشاهده سطح بالای پروتئین ادرار به صورت مداوم نشان دهنده آسیب احتمالی کلیه یا برخی بیماری های دیگر است که برای تعیین علت نیاز به آزمایش های اضافی دارد.

انواع مختلفی از آزمایشات پروتئین ادرار وجود دارد:

1. از طریق نوارهای مخصوص و با یک نمونه ادرار تصادفی انجام می شود. این کار حتی در مطب پزشک نیز می تواند انجام گیرد. این روش نیمه کمی محسوب می شود زیرا میزان دقیق پروتئین را مشخص نکرده، رنجی تقریبی از آن را مشخص می کند.
2. اندازه گیری میزان پروتئین در یک نمونه ادرار طی 24 ساعت، که مقادیر پروتئین آزاد شده در کل این 24 ساعت گزارش می شود.
3. اندازه گیری مقدار پروتئین همراه با کراتینین ادرار اندازه گیری شده و به عنوان نسبت پروتئین ادرار به کراتینین گزارش می شود (UPCR). کراتینین که محصول جانبی متابولیسم در بدن است؛ به طور معمول با سرعتی ثابت در ادرار آزاد می شود.

آیا انجام آزمایش پروتئین ادرار به آمادگی خاصی نیاز دارد؟

برخی از داروها بر سطح پروتئین ادرار تاثیر می گذارند. بنابراین بیمار باید حتما پزشک را از تمام داروهای مصرفی خود  مطلع سازد. طبق دستور پزشک ممکن است قطع دارو یا تغییر دوز آن لازم باشد. همچنین بهتر است قبل از انجام تست از ورزش های سنگین و نوشیدن کم یا بیش از حد آب خودداری فرمایید.

نمونه گیری برای آزمایش پروتئین ادرار چگونه انجام می شود؟

نمونه ادرار فرد در هر زمانی از روز  و در یک ظرف تمیز جمع آوری می شود. در صورتی که نیاز به آزمایش ادرار 24 ساعته باشد، فرآیند جمع آوری به طور کلی از اول صبح (به استثنای اولین ادرار صبحگاهی) و جمع آوری تمام ادرار برای مدت 24 ساعت باقی مانده آغاز می شود. نمونه جمع آوری شده باید در این مدت در یخچال نگهداری شود. اغلب اوقات و به خصوص زمانی که نیاز به نمونه ادرار 24 ساعته باشد، احتمالا به نمونه خون برای اندازه گیری سطح پروتئین و کراتینین سرم نیز نیاز باشد. جهت اطلاع دقیق درباره آزمایش پروتئین ادرار، می توانید با آزمایشگاه سروش تهران تماس بگیرید.

چه زمانی به انجام آزمایش پروتئین ادرار نیاز است؟

اندازه گیری میزان پروتئین ادرار، عموما همراه با آزمایش ساده انجام می گیرد. پزشک معالج این آزمایش را به عنوان بخشی از روتین بررسی سلامت جسمانی، برای کنترل وضعیت سلامت مادر باردار و بروز پره اکلامپسی، بررسی عملکرد کلیه و یا مشکوک شدن به وجود عفونت ادراری تجویز خواهد کرد. آزمایش پروتئین ادرار به طور منظم هنگامی که فرد دارویی با اثر جانبی بر کلیه مصرف می کند، برای مثال آنتی بیوتیک ها، مسکن ها و برخی از داروهای ضد التهاب، انجام خواهد شد.

بررسی نتایج آزمایش پروتئین ادرار

بررسی نتایج آزمایش ادرار و تشخیص بیماری باید توسط پزشک متخصص انجام شود. نتیجه آزمایش منفی به این معنی است که در زمان آزمایش مقدار پروتئین بالاتر از حد نرمال نبوده است.

شناسایی پروتئین در نمونه ادرار ممکن است به دلیل عفونت، مصرف دارو، ورزش شدید، بارداری، رژیم غذایی، قرار گرفتن در معرض سرما یا استرس عاطفی و جسمی موقتی باشد. پس از رفع این علل موقت، تکرار آزمایش ضروری است.

از سوی دیگر، وجود پروتئین در ادرار می تواند نشانه هشدار و بروز یک بیماری جدی باشد که نیاز به بررسی بیشتر دارد. معمولا سه نمونه مثبت ادرار در طی یک دوره زمانی مشخص و بدون وجود علائم قابل توجه در بیمار، با آزمایشات اضافی دیگر، از جمله ادرار 24 ساعته پیگیری می شود. ثبات رنج بالای پروتئین یا افزایش این میزان در ادرار ممکن است آسیب کلیه یا بیماری دیگری را نشان دهد. میزان دفع پروتئین با شدت بیماری کلیوی رابطه مستقیم دارد. افزایش آسیب کلیوی و کاهش عملکرد کلیه ها با گذشت زمان موجب افزایش مقادیر پروتئین در ادرار می گردد. شایعترین علت وجود پروتئین در ادرار، آسیب کلیه ناشی از شرایط و بیماری های زیر است.

1. ابتلا به بیماری های مربوط به گلومرول ها که واحدهای فیلتر کننده درون کلیه هستند. گلومرولونفریت و دیابت از این دست بیماری ها به شمار می آیند. یکی از اولین علائم کاهش عملکرد کلیه در افراد مبتلا به دیابت نوع یک و دو پروتئینوریا می باشد.
2. پروتئینوریا می تواند در افراد مبتلا به عفونت ادرار هم وجود داشته باشد، اما از علائم اصلی این بیماری به حساب نمی آید.
3. فشار خون بالا که پروتئینوریا در فرد مبتلا به آن اولین علامت کاهش عملکرد کلیه است.
4. پره اکلامپسی، لوپوس، سرطان مثانه، مسوم شدن با فلزات سنگین و برخی درمان های دارویی نیز منجر به افزایش میزان پروتئین در ادرار می شوند.

اگر پزشک به بیماری کلیوی مشکوک باشد، ممکن است آزمایشات ادرار دیگر یا تست های مربوطه را تجویز کند.

1. آزمایش خون که با اندازه گیری مواد شیمیایی خاص عملکرد کلیه را مورد بررسی قرار می دهد.
2. آزمایشات تصویربرداری مانند سی تی اسکن و سونوگرافی که در جهت تشخیص سنگ کلیه، سرطان و تومور کلیوی با انواع انسداد مجاری ادرار می باشد.
3. بیوپسی یا نمونه برداری از بافت کلیه به منظور بررسی آن زیر میکروسکوپ

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد. جهت انجام آزمایش حضوری و همچنین غیر حضوری (نمونه گیری در منزل) میتوانید از خدمات آزمایشگاه سروش استفاده نمایید.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی سروش دارای دستگاه های پیشرفته و مدرن می باشد و قادر به انجام تمام تست های روتین ، تخصصی و فوق تخصصی در زمینه ی کلینیکال و پاتولوژی می باشد .

منابع:

1. https://www.nhs.uk/livewell/kidneyhealth/documents/protein%20in%20urine.pdf
2. https://labtestsonline.org/tests/urine-protein-and-urine-protein-creatinine-ratio
3. https://www.healthline.com/health/urine-protein-test