آزمایش‌های بیوشیمی

بیوشیمی‌دانها و بیوفیزیک‌دان‌ها به مطالعه اصول فیزیکی و شیمیایی موجودات زنده و فرایندهای بیولوژیکی مانند رشد و توسعه سلولی، رشد بدن، وراثت و بیماری‌ها می‌پردازند. آنها برای درک چگونگی وقوع واکنش‌های شیمیایی خاص در بافت‌ها و ثبت و ضبط اثرات داروها فعالیت می‌کنند. آزمایش‌های بیوشیمی معمولاً در نمونه‌های سرم، پلاسما و ادرار استفاده می‌شوند و در این آزمایش‌ها سطح مواد شیمیایی خاصی اندازه‌گیری می‌شود و نتیجه به دست آمده با سطوح نرمال این مواد سنجیده می‌شود. در این مطلب می‌خواهیم به معرفی رایج‌ترین آزمایش‌های بیوشیمی که اغلب برای بررسی مشکلات افراد تجویز می‌شود، بپردازیم.

انواع آزمایش‌های بیوشیمی

این آزمایش‌ها انواع مختلفی دارند. قبل از انجام آزمایش‌های بیوشیمی مانند هر آزمایش دیگری باید با پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف می‌کنید، صحبت کنید. برخی داروها می‌توانند بر نتیجه تست اثر بگذارند. آزمایش‌های بیوشیمی که در آزمایشگاه بیوشیمی انجام می‌شوند به شرح زیرند:

• آزمایش زینک
• آزمایش ایزوآنزیم‌های لاکتات دهیدروژناز (LDH-ISO)
• آزمایش ایزوآنزیم‌های آلکالن فسفاتاز (ISO-ALP)
• آزمایش ایزوآنزیم‌های کراتین فسفاتاز (ISO-CPK)
• تست عرق
• آزمایش مس

انواع آزمایش‌های بیوشیمی – آزمایش زینک

آزمایش زینک یکی از آزمایش‌های بیوشیمی است که میزان زینک را در سرم، پلاسما یا ادرار اندازه می‌گیرد. زینک یا روی یک عنصر ضروری و کمیاب در بدن است که در عملکردهایی مانند سنتز پروتئین و عملیات آنزیم‌ها نقش دارد و بر ساختار پروتئین‌ها و اسید نوکلئیک‌ها نیز مؤثر است. این آزمایش معمولاً در مواقعی انجام می‌شود که نشانه‌هایی از کمبود روی در بدن وجود داشته باشد. همچنین در صورتی که فرد مکمل غذایی مصرف کند برای اطمینان از این که مکمل چقدر در بالا بردن سطح روی بدن فرد نقش داشته است، استفاده می‌شود. این آزمایش یا به تنهایی و یا به همراه آزمایش‌های مربوط به سایر عناصر کمیاب بدن (مانند آهن، مس و سلنیوم) برای شناسایی کمبودها انجام می‌شود.

عنصر روی در صورت وجود عفونت در بدن کاهش می‌یابد؛ بنابراین در صورتی که میزان زینک در نتیجه آزمایش فرد از حد عادی کمتر باشد، ممکن است به معنای وجود عفونت در بدن او و نه کمبود روی باشد. نتایج باید با توجه به علائم بالینی تفسیر شود. همچنین افزایش روی در بدن ممکن است به علت‌هایی مانند بیماری عروق کرونر و تصلب شرایین صورت گیرد. میزان نرمال زینک برای افراد زیر 10 سال 6/0 تا 2/1 میکروگرم در میلی‌لیتر و برای افراد بالای 10 سال 66/0 تا 1/1 میکروگرم در میلی‌لیتر است.

انواع آزمایش‌های بیوشیمی – آزمایش ایزوآنزیم‌های لاکتات دهیدروژناز

آزمایش ایزوآنزیم‌های لاکتات دهیدروژناز (LDH-ISO) یکی دیگر از آزمایش‌هایی است که در آزمایشگاه بیوشیمی انجام می‌شود. این آزمایش سطح ایزوآنزیم‌های مختلف لاکتات دهیدروژناز در خون را اندازه‌گیری می‌کند. LDH که از آن با اسیدلاکتیک دهیدروژناز نیز یاد می‌شود، نوعی پروتئین است که به عنوان آنزیم شناخته می‌شود و نقش مهمی در ایجاد انرژی بدن دارد. این آنزیم تقریباً در تمام بافت‌های بدن یافت می‌شود.

پنج نوع LDH وجود دارد:

• LDH-1 که در قلب و گلبول‌های قرمز یافت می‌شود.
• LDH-2 که در گلبول‌های سفید وجود دارد. این نوع از LDH در قلب و گلبول‌های قرمز نیز یافت می‌شود اما به میزان بسیار کمتر از LDH-1
• LDH-3 که در بافت ریه وجود دارد
• LDH-4 که در گلبول‌های سفید، کلیه، لوزالمعده و غدد لنفاوی وجود دارد
• LDH-5 که در کبد و عضلات اسکلتی وجود دارد

وقتی بافت‌ها تخریب شوند یا بیماری برایشان پیش بیاید، ایزوآنزیم‌های LDH را در جریان خون آزاد می‌کنند. این که چه نوع ایزوآنزیمی در خون آزاد شود به این بستگی دارد که کدام بافت آسیب دیده است. این آزمایش به پزشک کمک می‌کند که با توجه به نوع ایزوآنزیم آزادشده در خون تشخیص دهد که کدام بافت آسیب دیده است و به درمان آن بپردازد. بیماری‌هایی مانند کم‌خونی، بیماری‌های کلیه، کبد، آسیب ماهیچه و … می‌توانند باعث غیرطبیعی شدن میزان LDH در خون شوند.

انواع آزمایش‌های بیوشیمی – آزمایش ایزوآنزیم‌های آلکالن فسفاتاز

از جمله آزمایش‌های بیوشیمی است که برای بررسی سطح آنزیم‌های آلکالن فسفاتاز در خون طراحی شده است. آلکالن فسفاتاز (ALP) آنزیمی است که در بسیاری از بافت‌های بدن از جمله کبد، مجاری صفراوی، استخوان و روده یافت می‌شود. شکل‌های مختلفی از ALP وجود دارد که ایزوآنزیم نامیده می‌شوند. ساختار آنزیم به محلی که در آن تولید می‌شود بستگی دارد.

این آزمایش برای تشخیص بیماری‌های کبد، استخوان، روده و پاراتیروئید به کار می‌رود. پزشک با توجه به نوع ALP که میزان آن در خون غیرطبیعی است، می‌تواند به این موضوع پی ببرد که کدام بافت بدن دچار آسیب شده است. بیماری‌هایی مانند هپاتیت، سیروز، سرطان کبد و… می‌توانند باعث افزایش در میزان طبیعی آلکالن فسفاتاز (ALP) شوند. علائمی مانند خستگی، استفراغ، کاهش وزن، تورم یا درد در شکم، ادرار تیره یا مدفوع روشن و … باعث می‌شوند پزشک آزمایش بیوشیمی آلکالن فسفاتاز را تجویز کند.

انواع آزمایش‌های بیوشیمی – آزمایش ایزو آنزیم‌های کراتین فسفاتاز

یکی دیگر از آزمایش‌های بیوشیمی که انجام آن می‌تواند پزشک را از وجود ناهنجاری‌هایی مانند آسیب در شش‌ها و مغز، آسیب قلبی یا آسیب‌های عضلانی و اسکلتی در بیمار آگاه کند، آزمایش کراتین فسفاتاز (CPK) است. این آزمایش سطح آنزیم‌های کراتین فسفاتاز را در خون اندازه می‌گیرد. سه نوع آنزیم CPK وجود دارد که با توجه به اینکه کدام بافت بدن آسیب دیده است، آنزیم مربوط به آن بافت در خون آزاد می‌شود. از نتیجه این آزمایش مشخص می‌شود که نوع آنزیمی که به مقدار غیرطبیعی در خون وجود دارد کدام است و پزشک با توجه به آن متوجه می‌شود که کدام بافت بدن آسیب دیده است. معمولاً در مواردی که بیمار در قلب یا قفسه سینه یا عضلاتش احساس ناراحتی کند، این آزمایش تجویز می‌شود.

انواع آزمایش‌های بیوشیمی – آزمایش عرق

تست عرق یکی از آزمایش‌های بیوشیمی است و تستی قابل اعتماد برای تشخیص بیماری سیستیک فیبروزیس (CF) است. این تست افراد مبتلا به این اختلال را در 98 درصد موارد درست تشخیص می‌دهد. حدود 1 تا 2 درصد موارد نیز با وجودی که نتایج تست عرق نرمال است، بیمار علائم این بیماری را نشان می‌دهد. در این آزمایش غلظت کلرید دفع شده از طریق عرق اندازه‌گیری می‌شود. در صورتی که فرد به اختلال CF مبتلا باشد، کانال‌های کلرید (CFTR) معیوب هستند که این امر باعث می‌شود غلظت کلرید در عرق از حد طبیعی آن افزایش یابد.

در این آزمایش یک ماده شیمیایی بی‌رنگ و بی‌بو (پیلوکارپین) و کمی تحریک الکتریکی به ناحیه کوچکی از بازو یا پا اعمال می‌شود تا غدد عرق را به تولید عرق ترغیب کند. فرد ممکن است در آن ناحیه کمی احساس گرما کند. این آزمایش معمولاً تا زمانی طول می‌کشد که میزان کافی عرق برای آزمایش تولید شود. البته ممکن است به دلیل تحریک اعمال شده تا مدتی بعد از جدا شدن دستگاه از بدن نیز همچنان بدن عرق تولید کند. همچنین ممکن است کمی پوست بدن را قرمز کند. نتایج این آزمایش بعد از 1 تا 2 روز مشخص می‌شود.

انواع آزمایش‌های بیوشیمی – آزمایش مس

آزمایش مس یکی دیگر از آزمایش‌های بیوشیمی است که میزان مس موجود در بدن را بررسی می‌کند. مس یکی از عناصر مهم بدن است که تجمع عمده آن در کبد و سیستم عصبی است و در افزایش سرعت واکنش‌های شیمیایی تولید هموگلوبین و رساندن اکسیژن به بافت‌های مختلف بدن نقش دارد. از آزمایش مس در درجه اول برای تشخیص بیماری ویلسون که یک بیماری ارثی نادر است و می‌تواند منجر به افزایش تجمع مس در کبد، مغز و سایر اندام‌ها شود، استفاده می‌شود. در صورتی که فرد نشانه‌هایی مانند کم‌خونی، درد شکم، زردی، خستگی، تغییرات راه رفتن، انقباضات عضلانی مداوم و … را داشته باشد، پزشک به طبیعی نبودن سطح مس خون او مشکوک شده و این آزمایش برای فرد تجویز می‌شود.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد. جهت انجام آزمایش حضوری و همچنین غیر حضوری (نمونه گیری در منزل) میتوانید از خدمات آزمایشگاه سروش استفاده نمایید.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی سروش دارای دستگاه های پیشرفته و مدرن می باشد و قادر به انجام تمام تست های روتین ، تخصصی و فوق تخصصی در زمینه ی کلینیکال و پاتولوژی می باشد .

منابع

1. https://medlab.com.au/clinical-biochemistry
2. https://labtestsonline.org.uk/tests/zinc
3. https://www.healthline.com/health/zinc-deficiency#symptoms
4. https://medlineplus.gov/lab-tests/lactate-dehydrogenase-ldh-isoenzymes-test/
5. https://medlineplus.gov/ency/article/003497.htm
6. https://endocrinology.testcatalog.org/show/ALKI

https://www.cff.org/What-is-CF/Testing/Sweat-Test/