هر آنچه باید درباره آزمایش شمارش گلبول سفید خون بدانید

آزمایش شمارش گلبول سفید خون

آزمایش شمارش گلبول سفید (White Blood Cell) به منظور غربالگری، تشخیص و مانیتور تمام عوامل و بیماری های موثر بر تعداد گلبول های سفید انجام می پذیرد. التهاب و عفونت در بدن از عوامل تاثیرگذار بر این عدد هستند. همچنین برای کنترل تعداد WBC در طول دوره درمان برخی از بیماری ها از این آزمایش استفاده  می شود.

گلبول سفید خون

گلبول های سفید خون (لکوسیت ها) حدود یک درصد از سلول های خونی را تشکیل می دهند. این سلول ها در خون، بافت ها و غدد لنفاوی وجود دارند. نقش این سلول های خونی در ایمنی بدن و شناسایی، مبارزه و خنثی کردن عوامل بیرونی مانند باکتری ها و ویروس ها می باشد. این سلول ها به محافظت در برابر عفونت کمک کرده در واکنش های التهابی و آلرژیک نقش دارند. گلبول های سفید از گلبول های قرمز بزرگتر هستند و برخلاف آنها، هسته (حاوی ماده ژنتیکی سلول) و میتوکندری (کارخانه تولید انرژی در سلول) طبیعی دارند. هر نوع گلبول سفید نقش خاصی در دفاع دارد. به عنوان مثال، برخی از لکوسیت ها به صورت مستقیم (به عبارتی نبرد تن به تن!) با عوامل خارجی درگیر شده، آنها را تجزیه می کنند. در حالی که برخی دیگر میکروارگانیسم های خاص را شناسایی کرده و پاسخ های ایمنی (سلولی یا هومورال) را علیه آنها شروع می کنند. انواع مختلف WBC ها طول عمر متفاوتی دارند که از ساعاتی تا سالها متغیر است. سلولهای جدید عمدتا در مغز استخوان تولید می شوند (اگرچه برخی از آنها در تیموس، غدد لنفاوی و طحال ساخته یا بالغ می شوند).

گلبول های سفید بر اساس شکل ظاهری و شمایل آنها در زیر میکروسکوپ، به دو گروه گرانولوسیت ها (دانه دار) و آگرانولوسیت ها (بدون دانه یا گرانول) تقسیم بندی می شوند.

گرانولوسیت ها: که پس رنگ آمیزی و مشاهده بر روی میکروسکوپ، گرانول هایی در سیتوپلاسم آنها مشاهده می شوند. گرانول ها یا دانه های موجود در این نوع گلبول های سفید حاوی چند نوع پروتئین هستند. برای مثال می توان آنزیم هایی که هنگام عفونت، واکنش های آلرژیک و آسم آزاد می شوند را نام برد. گرانولوسیت ها به خصوص نوتروفیل ها در مبارزه با عفونت های باکتریایی نقش دارند. این نوع WBC ها به سه نوع عمده تقسیم می شوند.

1. نوتروفیل ها: به بهبود زخم ها و همچنین برطرف ساختن عفونت ها کمک می کنند. سطوح نوتروفیل ها در خون به طور طبیعی در پاسخ به عفونت ها و جراحات مختلف افزایش می یابد. تعداد این گلبول ها ممکن است در پاسخ به عفونت های شدید یا مزمن، برخی درمان های دارویی و مشکلات ژنتیکی کاهش یابد. نوتروفیل ها با انتقال به بافت آسیب دیده یا آلوده باکتری ها و گاها قارچ ها را می بلعند و از بین می برند.
2. ائوزینوفیل ها: در مقابله و ایمنی بدن در برابر نماتودها و عفونت های انگلی موثر هستند. ائوزینوفیل ها در واکنش های آلرژیک (برای مثال در آسم) نیز نقش داشته، تجمع بیش از اندازه این سلول ها در واکنش های آلرژیک می تواند مشکل ساز باشد. به علاوه این سلول ها میزان پاسخ های ایمنی و التهاب را کنترل می کنند. به طور طبیعی ائوزینوفیل ها حدود 1-5/0 درصد از گلبول های سفید بدن را تشکیل می دهند اما در افراد آلرژیک و مبتلا به آسم این عدد به 5-3 درصد می رسد. در بیماران مبتلا به کرم های انگلی تعداد آنها به بیش از 5 درصد می رسد.
3. بازوفیل ها کمتر از یک درصد از سلول های سفید خونی را تشکیل می دهند. بازوفیل ها تنها WBC های موجود در گردش خون می باشند که حاوی هیستامین هستند. هیستامین نشانگر واکنش های آلرژیک است که در کنترل پاسخ های ایمنی بدن موثر می باشد.

آگرانولوسیت ها: به دو گروه لنفوسیت ها و مونوسیت ها تقسیم بندی می شوند.

1. لنفوسیت ها گلبول های سفید خون هستند که در خون و بافت لنفاوی یافت می شوند. این سلول ها برای دفاع از بدن در برابر مواد خارجی مانند باکتری ها، ویروس ها و سلول های سرطانی که می توانند عملکرد آن را تهدید کنند، با هم کار می کنند. لنفوسیت ها به دو گروه لنفوسیت های B و T تقسیم بندی می شوند. برای مثال، ساخت آنتی بادی بر عهده لنفوسیت های B می باشد.
2. مونوسیت ها: در صورت لزوم از طریق خون به بافتهای بدن منتقل شده، در آنجا به سلول ماکروفاژ  تبدیل می شوند. ماکروفاژها میکروارگانیسم ها را احاطه کرده و نابود می کنند، مواد خارجی را بلعیده، سلول های مرده را از بین می برند و پاسخ های ایمنی را تقویت می کنند. انواعی از مونوسیت ها به نام سلول های دندریتیک در طی التهاب موجب تقویت پاسخ های ایمنی می شوند. طول عمر مونوسیت ها از سایرین بیشتر است.

آزمایش شمارش گلبول سفید چه زمانی انجام می شود؟

این آزمایش می تواند به عنوان بخشی از آزمایش خون کامل (CBC) برای چکاپ منظم انجام شود. آزمایش شمارش گلبول سفید ممکن است برای تشخیص ابتلا به بیماری ها یا عفونت های مرتبط با تعداد WBC ها (مانند آلرژی، سرطان خون یا اختلالات سیستم ایمنی) انجام شود. به علاوه برای مانیتور شرایط بیماران تحت درمان با داروهای خاص،کنترل عملکرد مغز استخوان و همچنین به منظور بررسی اثربخشی درمان، از این آزمایش استفاده می شود. از آزمایش شمارش گلبول سفید می توان برای تشخیص بیماری یا شرایطی که بر گلبول های سفید خون تاثیر می گذارد استفاده کرد، اما برای یافتن علت اصلی به آزمایش های بیشتری نیاز است.

نمونه گیری برای آزمایش شمارش گلبول سفید خون چگونه است؟

نمونه گیری برای این تست بسیار ساده بود همان مراحل خونگیری ساده طی می شود. ایت آزمایش نیاز به آماده سازی خاصی ندارد، اما در صورتی که پزشک دستور آزمایش های دیگر را به همراه آن داده باشد، نیاز به ناشتایی دارید. برای دریافت مشاوره و راهنمایی و همچنین دریافت خدمات نمونه گیری در منزل و محل کار، با آزمایشگاه سروش تهران در ارتباط باشد.

نتایج حاصل از آزمایش شمارش تعداد گلبول سفید خون

برای تشخیص صحیح، پزشک نتایج حاصل از آزمایش شمارش گلبول های سفید را به همراه نتایج کامل آزمایش خون، معاینه بدنی، سابقه پزشکی فرد و علائم او در نظر می گیرد. اگر نتایج نشان دهنده مشکلی باشد، می توان آزمایشات متنوعی دیگر را برای کمک به تعیین علت انجام داد. به عنوان مثال، در صورت لزوم، بیوپسی (نمونه برداری) مغز استخوان برای ارزیابی وضعیت آن انجام می شود.

افزایش تعداد WBC ها: یا لکوسیتوز، ممکن است در اثر برخی بیماری ها و شرایط ایجاد شود. برای مثال می توان از موارد زیر نام برد:

1. عفونت هایی که معمولاً توسط باکتری ها و برخی ویروس ها ایجاد می شوند.
2. التهاب یا شرایط التهابی مانند آرتریت روماتوئید، واسکولیت یا بیماری التهابی روده
3. سرطان خون
4. شرایطی مانند ضربه، سوختگی، جراحی یا حمله قلبی که منجر به مرگ بافتی (نکروز) می شوند.
5. پاسخ های آلرژیک (به عنوان مثال : آلرژی، آسم)

کاهش تعداد WBC ها: به نام لکوپنی، که مثال هایی از عوامل ایجاد کننده آن به شرح زیر است:

1. آسیب مغز استخوان (به عنوان مثال، سم، شیمی درمانی، پرتودرمانی و برخی داروها موجب آسیب به مغز استخوان می شوند.)
2. اختلالات مغز استخوان که در آنها مغز استخوان قادر به تولید تعداد کافی WBC نیست.
3. لنفوم یا سرطان دیگری که به مغز استخوان گسترش یافته است (متاستاز می یابد).
4. اختلالات خود ایمنی مانند لوپوس که بدن به WBC های خودی حمله کرده و آنها را از بین می برد.
5. رژیم غذایی نامناسب
6. عفونت های شدید
7. بیماری های سیستم ایمنی بدن مانند HIV که لنفوسیت های T را از بین می برد.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد. جهت انجام آزمایش حضوری و همچنین غیر حضوری (نمونه گیری در منزل) میتوانید از خدمات آزمایشگاه سروش استفاده نمایید.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی سروش دارای دستگاه های پیشرفته و مدرن می باشد و قادر به انجام تمام تست های روتین ، تخصصی و فوق تخصصی در زمینه ی کلینیکال و پاتولوژی در شرق تهران منطقه پیروزی می باشد .

منابع:

1. https://labtestsonline.org/tests/white-blood-cell-count-wbc
2. https://www.cancer.gov/publications/dictionaries/cancer-terms/def/granular-leukocyte
3. https://www.immunology.org/public-information/bitesized-immunology/cells/eosinophils
4. https://www.khanacademy.org/science/biology/human-biology/circulatory-pulmonary/a/components-of-the-blood
5. https://www.medicalnewstoday.com/articles/320987
6. https://www.urmc.rochester.edu/encyclopedia/content.aspx?ContentID=35&ContentTypeID=160