HBV چیست و عفونت با این ویروس چه علائمی دارد؟

هپاتیت B چیست؟

کبد یکی از اعضای حیاتی بدن است که تصفیه خون و پردازش مواد مغذی آن و همچنین مقابله با عفونت ها را بر عهده دارد. التهاب کبد یا هپاتیت بر اثر مصرف زیاد نوشیدنی های الکلی، بعضی از داروها و عفونت با انواع ویروس هپاتیت ایجاد می شود. در اثر عفونت با ویروس HBV بیماری هپاتیت B حاد یا مزمن بروز می کند. این ویروس معمولاً در هنگام زایمان و از طریق مادر به نوزاد و همچنین از طریق تماس با خون یا مایعات دیگر از بدن فرد آلوده (از طریق رابطه جنسی با فرد آلوده یا استفاده از سوزن یا سرنگ آلوده)  منتقل می شود. عفونت با ویروس هپاتیت B که با نام های HBV و HepB نیز شناخته می شود در نهایت ممکن است به سیروز کبدی (سفت و زخم شدن بافت کبد) و سرطان کبد منجر شود.

انواع بیماری هپاتیت B

دو نوع عفونت هپاتیت B وجود دارد:

1. حاد: هنگامی که فرد برای اولین بار به HBV آلوده می شود عفونت حاد را تجربه می کند. در واقع 4 مورد از هر 5 نفر بیمار بزرگسال مبتلا به HBV از این بیماری بهبود یافته و عفونت از بدن آنها پاک می شود.
2. مزمن: اگر در مدت شش ماه یا بیشتر عفونت از بدن بیمار رفع نشود، بیمار به هپاتیت B مزمن مبتلا است (مزمن به معنی طولانی مدت می باشد). هپاتیت B مزمن منجر به التهاب کبد، مشکلات جدی تر و احتمالاً کشنده می شود. درمان به موقع می تواند پیشرفت بیماری را کندتر کرده احتمالا ابتلا به سرطان کبد را کاهش دهد. احتمال اینکه فرد به بیماری از نوع مزمن مبتلا شود، به سن آلودگی او بستگی دارد. کودکان زیر 6 سال که به ویروس هپاتیت B آلوده می شوند بیشتر در معرض عفونت های مزمن هستند.

در سال 2015 و بر اساس تخمین سازمان جهانی بهداشت ، 257 میلیون نفر به عفونت HBV مزمن هپاتیت مبتلا بودند. همچنین بر این اساس در سال 2015، هپاتیت B باعث مرگ 887000 نفر شد که عمدتا بر اثر پیشرفت بیماری و ابتلا به سیروز کبدی و کارسینومای سلولهای کبد (یعنی سرطان اولیه کبد) بود. خوشبختانه با واکسن های بی خطر و موثر موجود می توان از ابتلا به هپاتیت B پیشگیری کرد.

علائم بیماری هپاتیت B چیست؟

برخی از افراد آلوده به HBV هرگز احساس بیماری نمی کنند. علائم در افرادی که به تازگی آلوده شده اند، چند هفته ادامه دارد. این علائم ممکن است خفیف یا شدید باشند.

1. عضلات یا مفاصل دردناک
2. دل درد
3. از دست دادن اشتها
4. تب خفیف
5. مدفوع شل (اسهال)
6. کاهش انرژی و خستگی
7. یبوست
8. داشتن پوست یا چشم زرد (علائم زردی).
9. مشکلات معده
10. ادرار قهوه ای رنگ

بیش از 90٪ افرادی که در بزرگسالی به هپاتیت B مبتلا می شوند در نهایت بهبود یافته وارد فاز مزمن بیماری نمی شوند.

ویروس هپاتیت B چه گونه منتقل می شود؟

در مناطقی که شیوع هپاتیت B بالاست، این ویروس معمولاً از مادر به کودک و در بدو تولد یا از طریق انتقال افقی (قرار گرفتن در معرض خون آلوده) شیوع می یابد. هپاتیت B همچنین با سوزن یا سرنگ آلوده، خالکوبی با سوزن آلوده، قرار گرفتن در معرض خون و مایعات بدن آلوده (مانند بزاق و ترشحات  واژن و منی) منتشر می شود. بنابراین راه های انتقال HBV موارد زیر هستند.

1. رابطه جنسی محافظت نشده
2. استفاده از سوزن یا سرنگ مشترک و آلوده، خالکوبی با سوزن آلوده و مشترک
3. استفاده از وسایل شخصی روزمره که ممکن است به مایعات بدن آغشته باشند. برای مثال می توان تیغ، مسواک، جواهرات پیرسینگ و ناخن گیر را نام برد.
4. عدم استفاده مراکز درمانی و دندانپزشکی از وسایل استریل
5. تولد نوزاد از مادر مبتلا به هپاتیت B، HBV هم از طریق زایمان طبیعی و هم سزارین به جنین منتقل می شود.

برخلاف باورهای غلط، HBV از طریق موارد زیر منتقل نخواهد شد.

1. بوسیدن گونه یا لب ها
2. سرفه یا عطسه کردن
3. در آغوش گرفتن و دست دادن
4. خوردن غذایی که فرد مبتلا به هپاتیت B تهیه کرده است.
5. شیر دادن به نوزاد

سیروز کبدی و سرطان کبد عوارض طولانی مدت عفونت های HBV به حساب می آیند. سرطان کبد به سرعت پیشرفت می کند و با توجه به گزینه های درمانی محدود در این زمینه، عموما نتایج قابل توجهی در درمان بیمار بدست نمی آید. جراحی و شیمی درمانی می توانند تا حدودی پیشرفت بیماری را کند کنند. پیوند کبد نیز، در افراد مبتلا به سیروز کبدی، تا حدودی موفقیت آمیز می باشد.

به چه کسی ناقل ویروس هپاتیت B می گویند؟

ناقلین هپاتیت B، ویروس هپاتیت B را در خون خود دارند، اما علائم بیماری را احساس نمی کنند. بین 6 تا 10 درصد از افرادی که به ویروس آلوده شده اند ناقل می شوند و بنابراین احتمالا دیگران را بدون اطلاع از آن آلوده میکنند. کودکان در بالاترین خطر حامل شدن قرار دارند. از هر 10 نوزاد که از بدو تولد آلوده می شوند، حدود 9 نفر به ناقلین HBV تبدیل می شوند.

روش های تشخیص ابتلا فرد به هپاتیت B چیست؟

سه روش اصلی برای تشخیص عفونت HBV وجود دارد.

1. آزمایش خون: تشخیص قطعی علت مشکلات کبدی و همچنین تمایز هپاتیت B از هپاتیت ناشی از عوامل ویروسی دیگر با معاینات بالینی امکان پذیر نیست، بنابراین تأیید توسط روش های آزمایشگاهی برای تشخیص HBV ضروری است. تعدادی آزمایش خون برای تشخیص بیماری و مانیتور افراد مبتلا به هپاتیت B در دسترس است که می تواند برای تشخیص عفونت های حاد و مزمن مورد استفاده قرار گیرد. آزمایش خون، آنتی ژن های سطحی ویروس (پروتئین های خاصی که در سطح ویروس قرار دارند) را شناسایی می کند. همچنین تست سرولوژی برای بررسی میزان واکنش بدن فردی که در معرض HBV قرار گرفته و یا در جهت حصول اطمینان از وجود مصونیت در مقابل ویروس به کار می رود. در زمان اهدای خون و برای اطمینان از ایمنی خون و جلوگیری از انتقال تصادفی به افرادی که فرآورده های خونی دریافت می کنند، خون اهدا شده تست می شود.
2. سونوگرافی شکمی: در سونوگرافی از امواج صوتی برای بررسی اندازه و شکل کبد و میزان جریان خون کبد استفاده می شود.
3. بیوپسی کبد: نمونه کوچکی از بافت کبد بیمار برداشته می شود و برای تجزیه و تحلیل به آزمایشگاه ارسال می شود.

HBV حدود 30 تا 60 روز پس از آلودگی قابل تشخیص است. علائم بیماری در حدود 70 درصد از بزرگسالان به طور متوسط 90 روز پس از آلوده شدن با ویروس ظاهر می شوند.

درمان هپاتیت B چگونه است؟

پزشک بر اساس نوع هپاتیت B، درمان را شروع خواهد کرد.

• عفونت حاد هپاتیت B: اگر فرد به فرم حاد (کوتاه مدت) مبتلا باشد، احتمالاً نیازی به درمان پزشکی ندارد. برای این بیماران استراحت کافی، نوشیدن مایعات و رژیم غذایی سالم توصیه می شود.
• عفونت مزمن هپاتیت B: نیاز به درمان دارویی دارد. درمان های دارویی از پیشرفت بیماری و سرعت تکثیر ویروس جلوگیری می کنند. همچنین باعث کاهش تورم کبد می شوند. شرایط بیماران مبتلا به هپاتیت B مزمن باید مرتب تحت نظر پزشک کنترل شود.

روش های پیشگیری از ابتلا به HBV چیست؟

واکسن هپاتیت B اصلی ترین عامل پیشگیری از ابتلا به آن است. طبق توصیه سازمان جهانی بهداشت همه نوزادان باید طبق برنامه واکسیناسیون، واکسن HBV دریافت کنند. همچنین استفاده از روش های حفاظت حین رابطه جنسی و بهره گیری از خدمات بهداشتی معتبر برای جلوگیری از انتشار و شیوع این ویروس، ضروری است.

امیدواریم این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته باشد. جهت انجام آزمایش حضوری و همچنین غیر حضوری (نمونه گیری در منزل) میتوانید از خدمات آزمایشگاه سروش (پیروزی) استفاده نمایید.

آزمایشگاه پاتوبیولوژی سروش دارای دستگاه های پیشرفته و مدرن می باشد و قادر به انجام تمام تست های روتین ، تخصصی و فوق تخصصی در زمینه ی کلینیکال و پاتولوژی در شرق تهران منطقه پیروزی می باشد .

منابع:

1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hepatitis-b
2. https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/4246-hepatitis-b